⌨️ Nhận Input Từ Người Dùng

Giới Thiệu

Để chương trình tương tác với người dùng, cần nhận input từ bàn phím.

Giải Thích Cho Bạn 5 Tuổi

Input giống như nói chuyện với máy tính:

🤖 Máy tính hỏi: "Tên bạn là gì?"
⌨️ Bạn gõ: "An"
📥 Máy tính nhận: "An"
💬 Máy tính trả lời: "Xin chào An!"

Trong Rust, đọc input phức tạp hơn Python/JavaScript một chút vì:

🛡️ Phải xử lý errors (người dùng có thể nhập sai!)
🔄 Phải chuyển đổi kiểu (String → Number)
✅ An toàn hơn, nhưng cần nhiều code hơn!

📥 Module `std::io`

Để đọc input, cần module std::io:

use std::io;  // Import module

fn main() {
    // Giờ có thể dùng io::stdin()
}

📖 Đọc String Từ Console

Bước Cơ Bản

use std::io;

fn main() {
    println!("Tên bạn là gì?");

    let mut input = String::new();  // 1. Tạo String rỗng

    io::stdin()                      // 2. Lấy stdin
        .read_line(&mut input)       // 3. Đọc vào input
        .expect("Không đọc được");   // 4. Xử lý lỗi

    println!("Xin chào, {}!", input);
}

Giải thích từng bước:

1. Tạo String Rỗng

let mut input = String::new();

mut: Cần mutable vì sẽ thay đổi
String::new(): Tạo String rỗng

2. Lấy Standard Input

io::stdin()

stdin(): Lấy handle đến standard input (bàn phím)

3. Đọc Dòng

.read_line(&mut input)

read_line(): Đọc một dòng
&mut input: Ghi vào biến input (mutable reference)

4. Xử Lý Lỗi

.expect("Không đọc được")

read_line() trả về Result<usize, Error>
expect(): Panic nếu lỗi, hiển thị message

Ví Dụ Đầy Đủ

use std::io;

fn main() {
    println!("Nhập tên của bạn:");

    let mut name = String::new();

    io::stdin()
        .read_line(&mut name)
        .expect("Không thể đọc input");

    // Loại bỏ newline
    let name = name.trim();

    println!("Xin chào, {}!", name);
}

Chạy:

Nhập tên của bạn:
An
Xin chào, An!

Vấn Đề Newline

read_line() giữ ký tự newline \n!

use std::io;

fn main() {
    let mut input = String::new();
    io::stdin().read_line(&mut input).expect("Error");

    // input = "An\n" (có \n!)
    println!("Input: '{}'", input);
    println!("Length: {}", input.len());  // 3 (A, n, \n)
}

Giải pháp: Dùng .trim()

let input = input.trim();  // Loại bỏ \n, spaces

🔢 Parse String Thành Number

Parse Integer

use std::io;

fn main() {
    println!("Nhập tuổi:");

    let mut input = String::new();
    io::stdin().read_line(&mut input).expect("Error");

    // Parse thành i32
    let age: i32 = input.trim().parse().expect("Không phải số!");

    println!("Năm sau bạn {} tuổi", age + 1);
}

Chạy:

Nhập tuổi:
20
Năm sau bạn 21 tuổi

Parse Float

use std::io;

fn main() {
    println!("Nhập chiều cao (m):");

    let mut input = String::new();
    io::stdin().read_line(&mut input).expect("Error");

    let height: f64 = input.trim().parse().expect("Không phải số!");

    println!("Chiều cao: {:.2}m", height);
}

Turbofish Syntax `::<>`

Cách khác để chỉ định type:

let age = input.trim().parse::<i32>().expect("Error");

So sánh:

// Cách 1: Type annotation
let age: i32 = input.trim().parse().expect("Error");

// Cách 2: Turbofish
let age = input.trim().parse::<i32>().expect("Error");

✅ Xử Lý Input Sai

Với `expect()` - Panic Khi Sai

use std::io;

fn main() {
    println!("Nhập số:");

    let mut input = String::new();
    io::stdin().read_line(&mut input).expect("Error");

    // Panic nếu không phải số!
    let num: i32 = input.trim().parse().expect("Phải là số!");

    println!("Bạn nhập: {}", num);
}

Nếu nhập "abc":

thread 'main' panicked at 'Phải là số!: ParseIntError { ... }'

Với `match` - Xử Lý Lỗi

use std::io;

fn main() {
    println!("Nhập số:");

    let mut input = String::new();
    io::stdin().read_line(&mut input).expect("Error");

    match input.trim().parse::<i32>() {
        Ok(num) => println!("Bạn nhập: {}", num),
        Err(_) => println!("Đó không phải là số hợp lệ!"),
    }
}

Chạy:

Nhập số:
abc
Đó không phải là số hợp lệ!

Với `if let` - Ngắn Gọn Hơn

use std::io;

fn main() {
    println!("Nhập số:");

    let mut input = String::new();
    io::stdin().read_line(&mut input).expect("Error");

    if let Ok(num) = input.trim().parse::<i32>() {
        println!("Số hợp lệ: {}", num);
    } else {
        println!("Số không hợp lệ!");
    }
}

Loop Cho Đến Khi Đúng

use std::io;

fn main() {
    loop {
        println!("Nhập số (1-10):");

        let mut input = String::new();
        io::stdin().read_line(&mut input).expect("Error");

        match input.trim().parse::<i32>() {
            Ok(num) if num >= 1 && num <= 10 => {
                println!("Bạn chọn: {}", num);
                break;  // Thoát loop
            }
            Ok(_) => println!("Số phải từ 1-10!"),
            Err(_) => println!("Không phải số!"),
        }
    }
}

📝 Ví Dụ Thực Tế

1. Calculator Đơn Giản

use std::io;

fn main() {
    println!("=== MÁY TÍNH ===");

    // Nhập số thứ nhất
    println!("Nhập số thứ nhất:");
    let mut input1 = String::new();
    io::stdin().read_line(&mut input1).expect("Error");
    let num1: f64 = input1.trim().parse().expect("Không phải số!");

    // Nhập phép toán
    println!("Nhập phép toán (+, -, *, /):");
    let mut op = String::new();
    io::stdin().read_line(&mut op).expect("Error");
    let op = op.trim();

    // Nhập số thứ hai
    println!("Nhập số thứ hai:");
    let mut input2 = String::new();
    io::stdin().read_line(&mut input2).expect("Error");
    let num2: f64 = input2.trim().parse().expect("Không phải số!");

    // Tính toán
    let result = match op {
        "+" => num1 + num2,
        "-" => num1 - num2,
        "*" => num1 * num2,
        "/" => num1 / num2,
        _ => {
            println!("Phép toán không hợp lệ!");
            return;
        }
    };

    println!("{} {} {} = {}", num1, op, num2, result);
}

2. Guess The Number

use std::io;

fn main() {
    let secret = 42;
    println!("=== ĐOÁN SỐ ===");
    println!("Tôi đã nghĩ ra một số từ 1-100");

    loop {
        println!("\nĐoán xem:");

        let mut guess = String::new();
        io::stdin().read_line(&mut guess).expect("Error");

        let guess: i32 = match guess.trim().parse() {
            Ok(num) => num,
            Err(_) => {
                println!("Vui lòng nhập số!");
                continue;
            }
        };

        if guess < secret {
            println!("Quá nhỏ!");
        } else if guess > secret {
            println!("Quá lớn!");
        } else {
            println!("🎉 Chính xác! Bạn thắng!");
            break;
        }
    }
}

3. BMI Calculator

use std::io;

fn get_number(prompt: &str) -> f64 {
    loop {
        println!("{}", prompt);

        let mut input = String::new();
        io::stdin().read_line(&mut input).expect("Error");

        match input.trim().parse::<f64>() {
            Ok(num) if num > 0.0 => return num,
            Ok(_) => println!("Số phải lớn hơn 0!"),
            Err(_) => println!("Không phải số!"),
        }
    }
}

fn main() {
    println!("=== TÍNH CHỈ SỐ BMI ===");

    let weight = get_number("Nhập cân nặng (kg):");
    let height = get_number("Nhập chiều cao (m):");

    let bmi = weight / (height * height);

    println!("\nKết quả:");
    println!("Cân nặng: {} kg", weight);
    println!("Chiều cao: {} m", height);
    println!("BMI: {:.2}", bmi);

    let category = if bmi < 18.5 {
        "Thiếu cân"
    } else if bmi < 25.0 {
        "Bình thường"
    } else if bmi < 30.0 {
        "Thừa cân"
    } else {
        "Béo phì"
    };

    println!("Phân loại: {}", category);
}

use std::io;

fn main() {
    loop {
        println!("\n=== MENU ===");
        println!("1. Xem thông tin");
        println!("2. Cài đặt");
        println!("3. Thoát");
        println!("\nChọn (1-3):");

        let mut choice = String::new();
        io::stdin().read_line(&mut choice).expect("Error");

        match choice.trim() {
            "1" => println!("📊 Hiển thị thông tin..."),
            "2" => println!("⚙️ Mở cài đặt..."),
            "3" => {
                println!("👋 Tạm biệt!");
                break;
            }
            _ => println!("❌ Lựa chọn không hợp lệ!"),
        }
    }
}

💡 Helper Function

Tạo function để đơn giản hóa:

use std::io;

fn read_string(prompt: &str) -> String {
    println!("{}", prompt);

    let mut input = String::new();
    io::stdin()
        .read_line(&mut input)
        .expect("Không đọc được input");

    input.trim().to_string()
}

fn read_number<T: std::str::FromStr>(prompt: &str) -> T
where
    T::Err: std::fmt::Debug
{
    loop {
        let input = read_string(prompt);

        match input.parse::<T>() {
            Ok(num) => return num,
            Err(_) => println!("Không hợp lệ, thử lại!"),
        }
    }
}

fn main() {
    let name = read_string("Tên:");
    let age: i32 = read_number("Tuổi:");

    println!("Xin chào {}, {} tuổi!", name, age);
}

🎯 Thực Hành

Bài Tập 1: Hello User

Nhập tên và in lời chào:

use std::io;

fn main() {
    // TODO: Nhập tên
    // TODO: In "Xin chào, [tên]!"
}

💡 Xem đáp án

use std::io;

fn main() {
    println!("Tên bạn là gì?");

    let mut name = String::new();
    io::stdin().read_line(&mut name).expect("Error");

    let name = name.trim();

    println!("Xin chào, {}!", name);
}

Bài Tập 2: Age Calculator

Nhập năm sinh, tính tuổi:

use std::io;

fn main() {
    let current_year = 2024;

    // TODO: Nhập năm sinh
    // TODO: Tính tuổi
    // TODO: In kết quả
}

💡 Xem đáp án

use std::io;

fn main() {
    let current_year = 2024;

    println!("Bạn sinh năm nào?");

    let mut input = String::new();
    io::stdin().read_line(&mut input).expect("Error");

    let birth_year: i32 = input.trim().parse().expect("Không phải số!");

    let age = current_year - birth_year;

    println!("Bạn {} tuổi (hoặc sắp {})", age - 1, age);
}

Bài Tập 3: Temperature Converter

Chuyển Celsius sang Fahrenheit:

use std::io;

fn main() {
    // TODO: Nhập celsius
    // TODO: Tính fahrenheit (F = C * 9/5 + 32)
    // TODO: In kết quả
}

💡 Xem đáp án

use std::io;

fn main() {
    println!("Nhập nhiệt độ (°C):");

    let mut input = String::new();
    io::stdin().read_line(&mut input).expect("Error");

    let celsius: f64 = input.trim().parse().expect("Không phải số!");

    let fahrenheit = celsius * 9.0 / 5.0 + 32.0;

    println!("{}°C = {}°F", celsius, fahrenheit);
}

📚 Tóm Tắt

Đọc string:

use std::io;

let mut input = String::new();
io::stdin().read_line(&mut input).expect("Error");
let input = input.trim();  // Loại bỏ \n

Parse number:

// Cách 1: Type annotation
let num: i32 = input.parse().expect("Error");

// Cách 2: Turbofish
let num = input.parse::<i32>().expect("Error");

Xử lý lỗi:

// expect - Panic nếu sai
let num: i32 = input.parse().expect("Không phải số!");

// match - Xử lý lỗi
match input.parse::<i32>() {
    Ok(num) => println!("{}", num),
    Err(_) => println!("Lỗi!"),
}

// if let - Ngắn gọn
if let Ok(num) = input.parse::<i32>() {
    println!("{}", num);
}

Lưu ý:

⚠️ read_line() giữ newline → Dùng .trim()
⚠️ Parse có thể lỗi → Phải xử lý
✅ Loop cho đến khi input đúng
✅ Tạo helper functions để reuse

🚀 Bước Tiếp Theo

Bạn đã biết nhận input! Tiếp theo, học cách hiểu và xử lý errors:

➡️ Tiếp theo: Lỗi Là Bạn, Không Phải Kẻ Thù!

Lời Khuyên Vàng

"Input từ user = Nguy hiểm nhất trong programming!"

Người dùng có thể nhập:

🔤 Chữ khi cần số
🔢 Số âm khi cần dương
📏 Số quá lớn/nhỏ
🚫 Empty string
💥 Ký tự đặc biệt

Rust ép bạn xử lý mọi trường hợp!

Điều này tốt vì:

🛡️ Code an toàn hơn
🐛 Ít bugs hơn
✅ UX tốt hơn

Mẹo: Luôn validate input! Loop cho đến khi đúng! 🔄✨

Tiếp theo: Lỗi Là Bạn, Không Phải Kẻ Thù →

Giới Thiệu​

📥 Module std::io​

📖 Đọc String Từ Console​

Bước Cơ Bản​

1. Tạo String Rỗng​

2. Lấy Standard Input​

3. Đọc Dòng​

4. Xử Lý Lỗi​

Ví Dụ Đầy Đủ​

Vấn Đề Newline​

🔢 Parse String Thành Number​

Parse Integer​

Parse Float​

Turbofish Syntax ::<>​

✅ Xử Lý Input Sai​

Với expect() - Panic Khi Sai​

Với match - Xử Lý Lỗi​

Với if let - Ngắn Gọn Hơn​

Loop Cho Đến Khi Đúng​

📝 Ví Dụ Thực Tế​

1. Calculator Đơn Giản​

2. Guess The Number​

3. BMI Calculator​

4. Menu Selection​

💡 Helper Function​

🎯 Thực Hành​

Bài Tập 1: Hello User​

Bài Tập 2: Age Calculator​

Bài Tập 3: Temperature Converter​

📚 Tóm Tắt​

🚀 Bước Tiếp Theo​

Giới Thiệu

📥 Module `std::io`

📖 Đọc String Từ Console

Bước Cơ Bản

1. Tạo String Rỗng

2. Lấy Standard Input

3. Đọc Dòng

4. Xử Lý Lỗi

Ví Dụ Đầy Đủ

Vấn Đề Newline

🔢 Parse String Thành Number

Parse Integer

Parse Float

Turbofish Syntax `::<>`

✅ Xử Lý Input Sai

Với `expect()` - Panic Khi Sai

Với `match` - Xử Lý Lỗi

Với `if let` - Ngắn Gọn Hơn

Loop Cho Đến Khi Đúng

📝 Ví Dụ Thực Tế

1. Calculator Đơn Giản

2. Guess The Number

3. BMI Calculator

4. Menu Selection

💡 Helper Function

🎯 Thực Hành

Bài Tập 1: Hello User

Bài Tập 2: Age Calculator

Bài Tập 3: Temperature Converter

📚 Tóm Tắt

🚀 Bước Tiếp Theo