Chuyển tới nội dung chính

✅ Boolean và Logic Operators

Giới Thiệu​

Boolean logic là nền tảng của mọi quyết định trong programming. Mỗi điều kiện cuối cùng đều trả về true hoặc false.

Giải Thích Cho Bạn 5 Tuổi

Boolean logic giống như trả lời câu hỏi có/không:

  • ❓ "Trời có mưa không?" → ✅ Có (true) / ❌ Không (false)
  • ❓ "Bạn đói không?" → ✅ Có / ❌ Không
  • ❓ "Tuổi >= 18?" → ✅ Đúng / ❌ Sai

Máy tính chỉ hiểu 2 trạng thái: Đúng hoặc Sai! 🎭

Logic operators giống như câu hỏi kép:

  • 🍕 "Bạn có đói VÀ có tiền?" → Cả hai đều phải đúng!
  • ☔ "Trời mưa HOẶC nắng?" → Một trong hai đúng!
  • 🚫 "KHÔNG phải ban ngày?" → Đảo ngược!

✅ Boolean Type​

Hai Giá Trị​

fn main() {
    let is_raining = true;
    let is_sunny = false;

    println!("Trời mưa: {}", is_raining);
    println!("Trời nắng: {}", is_sunny);
}

Kết quả:

Trời mưa: true
Trời nắng: false

Từ Biểu Thức​

fn main() {
    let age = 20;
    let is_adult = age >= 18;  // Boolean từ comparison

    println!("Là người lớn: {}", is_adult);
}

🔍 Comparison Operators (So Sánh)​

Equal == và Not Equal !=​

fn main() {
    let a = 10;
    let b = 20;
    let c = 10;

    println!("{} == {} : {}", a, b, a == b);  // false
    println!("{} == {} : {}", a, c, a == c);  // true
    println!("{} != {} : {}", a, b, a != b);  // true
}

Kết quả:

10 == 20 : false
10 == 10 : true
10 != 20 : true

Greater Than > và Less Than <​

fn main() {
    let score = 85;

    println!("{} > 90: {}", score, score > 90);   // false
    println!("{} < 90: {}", score, score < 90);   // true
    println!("{} >= 85: {}", score, score >= 85); // true
    println!("{} <= 85: {}", score, score <= 85); // true
}

Kết quả:

85 > 90: false
85 < 90: true
85 >= 85: true
85 <= 85: true

Bảng Tổng Hợp​

OperatorÝ nghĩaVí dụKết quả
==Bằng5 == 5true
!=Không bằng5 != 3true
>Lớn hơn5 > 3true
<Nhỏ hơn5 < 3false
>=Lớn hơn hoặc bằng5 >= 5true
<=Nhỏ hơn hoặc bằng5 <= 3false

So Sánh Strings​

fn main() {
    let name1 = "An";
    let name2 = "Bình";
    let name3 = "An";

    println!("{} == {}: {}", name1, name2, name1 == name2);  // false
    println!("{} == {}: {}", name1, name3, name1 == name3);  // true
}

🔗 Logical AND &&​

Cả hai phải đúng để kết quả là true.

Syntax​

condition1 && condition2

Truth Table​

ABA && B
truetruetrue
truefalsefalse
falsetruefalse
falsefalsefalse

Ví Dụ​

fn main() {
    let age = 20;
    let has_id = true;

    // Cần cả tuổi >= 18 VÀ có ID
    let can_enter = age >= 18 && has_id;

    println!("Tuổi: {}", age);
    println!("Có ID: {}", has_id);
    println!("Được vào: {}", can_enter);
}

Kết quả:

Tuổi: 20
Có ID: true
Được vào: true

Multiple Conditions​

fn main() {
    let age = 25;
    let has_ticket = true;
    let has_money = true;

    let can_watch_movie = age >= 13 && has_ticket && has_money;

    println!("Có thể xem phim: {}", can_watch_movie);
}

🔀 Logical OR ||​

Một trong các điều kiện đúng là kết quả true.

Syntax​

condition1 || condition2

Truth Table​

ABA || B
truetruetrue
truefalsetrue
falsetruetrue
falsefalsefalse

Ví Dụ​

fn main() {
    let is_weekend = true;
    let is_holiday = false;

    // Cuối tuần HOẶC ngày lễ
    let can_rest = is_weekend || is_holiday;

    println!("Cuối tuần: {}", is_weekend);
    println!("Ngày lễ: {}", is_holiday);
    println!("Được nghỉ: {}", can_rest);
}

Kết quả:

Cuối tuần: true
Ngày lễ: false
Được nghỉ: true

Multiple Conditions​

fn main() {
    let payment_method = "card";

    let is_cash = payment_method == "cash";
    let is_card = payment_method == "card";
    let is_transfer = payment_method == "transfer";

    let can_pay = is_cash || is_card || is_transfer;

    println!("Có thể thanh toán: {}", can_pay);
}

❗ Logical NOT !​

Đảo ngược giá trị boolean.

Syntax​

!condition

Truth Table​

A!A
truefalse
falsetrue

Ví Dụ​

fn main() {
    let is_raining = false;
    let is_not_raining = !is_raining;

    println!("Trời mưa: {}", is_raining);
    println!("Trời không mưa: {}", is_not_raining);
}

Kết quả:

Trời mưa: false
Trời không mưa: true

Với Biểu Thức​

fn main() {
    let age = 15;
    let is_adult = age >= 18;
    let is_minor = !is_adult;

    println!("Tuổi: {}", age);
    println!("Là người lớn: {}", is_adult);
    println!("Là trẻ vị thành niên: {}", is_minor);
}

🎭 Kết Hợp Operators​

AND + OR​

fn main() {
    let age = 16;
    let has_parent = true;
    let has_ticket = true;

    // (Trên 13 tuổi) HOẶC (có phụ huynh VÀ có vé)
    let can_watch = (age >= 13) || (has_parent && has_ticket);

    println!("Có thể xem phim: {}", can_watch);
}

Thứ Tự Ưu Tiên​

Ưu tiên (cao → thấp):

  1. ! - NOT
  2. && - AND
  3. || - OR
fn main() {
    let a = true;
    let b = false;
    let c = true;

    // ! có ưu tiên cao nhất
    let result1 = !a && b;  // (!a) && b = false && false = false

    // && trước ||
    let result2 = a || b && c;  // a || (b && c) = true || false = true

    println!("!{} && {}: {}", a, b, result1);
    println!("{} || {} && {}: {}", a, b, c, result2);
}

Khuyến nghị: Dùng () để rõ ràng!

fn main() {
    // ✅ TỐT - Rõ ràng
    let result = (age >= 18) && (has_id || has_passport);

    // ❌ TỆ - Khó đọc
    let result = age >= 18 && has_id || has_passport;
}

🎯 Short-Circuit Evaluation​

Rust đánh giá lười biếng (lazy evaluation).

AND &&​

Nếu điều kiện đầu false, không check điều kiện sau!

fn main() {
    let x = 5;

    // x < 10 = false → không check x > 0
    if x < 10 && x > 0 {
        println!("x trong khoảng (0, 10)");
    }

    // Hữu ích để tránh panic
    let numbers = vec![1, 2, 3];
    let index = 5;

    // Check index trước khi access!
    if index < numbers.len() && numbers[index] > 0 {
        println!("Số dương");
    } else {
        println!("Index không hợp lệ hoặc số không dương");
    }
}

OR ||​

Nếu điều kiện đầu true, không check điều kiện sau!

fn main() {
    let is_admin = true;
    let is_owner = false;

    // is_admin = true → không check is_owner
    if is_admin || is_owner {
        println!("Có quyền truy cập");
    }
}

📋 Ví Dụ Thực Tế​

1. Kiểm Tra Độ Tuổi​

fn main() {
    let age = 17;

    if age < 13 {
        println!("Trẻ em");
    } else if age >= 13 && age < 18 {
        println!("Thiếu niên");
    } else if age >= 18 && age < 60 {
        println!("Người lớn");
    } else {
        println!("Người cao tuổi");
    }
}

2. Đăng Nhập​

fn main() {
    let username = "admin";
    let password = "12345";
    let is_active = true;

    let correct_user = username == "admin";
    let correct_pass = password == "12345";

    if correct_user && correct_pass && is_active {
        println!("Đăng nhập thành công!");
    } else if !correct_user {
        println!("Sai tên đăng nhập!");
    } else if !correct_pass {
        println!("Sai mật khẩu!");
    } else {
        println!("Tài khoản bị khóa!");
    }
}

3. Giảm Giá​

fn main() {
    let total = 1_200_000;
    let is_member = true;
    let is_holiday = false;

    let has_discount = (total >= 1_000_000) || is_member || is_holiday;

    if has_discount {
        let discount = if total >= 1_000_000 { 0.10 }
                      else if is_member { 0.05 }
                      else { 0.15 };

        let final_price = total as f64 * (1.0 - discount);
        println!("Giảm giá: {}%", (discount * 100.0) as i32);
        println!("Giá cuối: {:.0}đ", final_price);
    } else {
        println!("Không có giảm giá");
    }
}

4. Kiểm Tra Năm Nhuận​

fn main() {
    let year = 2024;

    let is_leap_year = (year % 4 == 0 && year % 100 != 0) || (year % 400 == 0);

    if is_leap_year {
        println!("{} là năm nhuận", year);
    } else {
        println!("{} không phải năm nhuận", year);
    }
}

🎯 Thực Hành​

Bài Tập 1: Kiểm Tra Số​

Viết code kiểm tra số:

  • Dương và chẵn
  • Âm và lẻ
  • Bằng 0
fn main() {
    let num = 10;

    // TODO: Check và in kết quả
}
💡 Xem đáp án
fn main() {
    let num = 10;

    if num == 0 {
        println!("Số 0");
    } else if num > 0 && num % 2 == 0 {
        println!("Số dương chẵn");
    } else if num > 0 && num % 2 != 0 {
        println!("Số dương lẻ");
    } else if num < 0 && num % 2 == 0 {
        println!("Số âm chẵn");
    } else {
        println!("Số âm lẻ");
    }
}

Bài Tập 2: Phân Loại Điểm​

Phân loại học lực:

  • Giỏi: >= 8.0
  • Khá: 6.5 - 7.9
  • Trung bình: 5.0 - 6.4
  • Yếu: < 5.0
fn main() {
    let score = 7.5;

    // TODO: Phân loại
}
💡 Xem đáp án
fn main() {
    let score = 7.5;

    if score >= 8.0 {
        println!("Giỏi");
    } else if score >= 6.5 && score < 8.0 {
        println!("Khá");
    } else if score >= 5.0 && score < 6.5 {
        println!("Trung bình");
    } else {
        println!("Yếu");
    }
}

Bài Tập 3: Kiểm Tra Tam Giác​

Kiểm tra 3 cạnh có tạo thành tam giác hợp lệ không:

  • Cả 3 cạnh > 0
  • Tổng 2 cạnh > cạnh còn lại
fn main() {
    let a = 3.0;
    let b = 4.0;
    let c = 5.0;

    // TODO: Kiểm tra
}
💡 Xem đáp án
fn main() {
    let a = 3.0;
    let b = 4.0;
    let c = 5.0;

    let all_positive = a > 0.0 && b > 0.0 && c > 0.0;
    let valid_sides = (a + b > c) && (a + c > b) && (b + c > a);

    if all_positive && valid_sides {
        println!("Tam giác hợp lệ!");

        // Bonus: Loại tam giác
        if a == b && b == c {
            println!("Tam giác đều");
        } else if a == b || b == c || a == c {
            println!("Tam giác cân");
        } else if a*a + b*b == c*c || a*a + c*c == b*b || b*b + c*c == a*a {
            println!("Tam giác vuông");
        } else {
            println!("Tam giác thường");
        }
    } else {
        println!("Không phải tam giác hợp lệ!");
    }
}

📚 Tóm Tắt​

Boolean:

  • true / false
  • Kết quả từ comparisons

Comparison operators:

  • == - Bằng
  • != - Không bằng
  • >, < - Lớn hơn, nhỏ hơn
  • >=, <= - Lớn hơn hoặc bằng, nhỏ hơn hoặc bằng

Logical operators:

  • && - AND (cả hai đúng)
  • || - OR (một trong hai đúng)
  • ! - NOT (đảo ngược)

Ưu tiên:

  1. ! - NOT
  2. && - AND
  3. || - OR

Short-circuit:

  • &&: False đầu → không check tiếp
  • ||: True đầu → không check tiếp

Best practices:

  • Dùng () để rõ ràng
  • Viết điều kiện đơn giản
  • Short-circuit cho performance

🚀 Bước Tiếp Theo​

Bạn đã hiểu về boolean và logic! Tiếp theo, học cách nhận input từ người dùng:

➡️ Tiếp theo: Nhận Input Từ Người Dùng

Lời Khuyên Vàng

"Boolean logic là trái tim của programming!"

Mọi quyết định trong code đều dựa trên boolean:

  • 🔀 If/else statements
  • 🔄 While loops
  • ✅ Validation
  • 🔐 Authentication
  • 🎮 Game logic

Mẹo nhớ:

  • AND &&: CẢ HAI phải đúng (nghiêm ngặt hơn)
  • OR ||: MỘT TRONG HAI đúng (dễ dãi hơn)
  • NOT !: ĐẢO NGƯỢC (trái ngược)

Thành thạo boolean = Viết code logic tốt! 🧠✨

Tiếp theo: Nhận Input Từ Người Dùng →

Loading comments...