Chuyển tới nội dung chính

📁 Làm Việc với File - Đọc, Ghi và Quản Lý Dữ Liệu

Mục tiêu: Học cách đọc, ghi và quản lý file như một chuyên gia! 🎯

🤔 File Là Gì? (Giải Thích Siêu Dễ)​

Hãy tưởng tượng file như những cuốn sổ ghi chép trên máy tính:

  • 📔 File văn bản = Cuốn sổ viết bằng bút chì (có thể xóa, sửa)
  • 📊 File Excel = Sổ kế toán với nhiều cột, hàng
  • 🖼️ File hình ảnh = Album ảnh
  • 📝 File code = Sổ ghi công thức bí mật

Python giống như một thư ký siêu giỏi có thể:

  • 👀 Đọc nội dung từ cuốn sổ
  • ✍️ Viết thông tin vào sổ
  • 📋 Sao chép từ sổ này sang sổ khác
  • 🗂️ Tạo sổ mới hoặc xóa sổ cũ

📖 Đọc File - Như Đọc Sách​

🔍 Cách Cơ Bản Nhất​

# Đọc file giống như mở sách ra xem
with open('food_list.txt', 'r', encoding='utf-8') as file:
    content = file.read()
    print(content)

Giải thích từng phần:

  • open() = Mở cuốn sách ra
  • 'food_list.txt' = Tên cuốn sách
  • 'r' = "Read" - chỉ đọc thôi, không viết
  • encoding='utf-8' = Đọc tiếng Việt có dấu
  • with = Tự động đóng sách khi đọc xong

📄 Đọc Từng Dòng (Như Đọc Thơ)​

# Đọc từng câu thơ một
with open('poem.txt', 'r', encoding='utf-8') as file:
    for line in file:
        print(f"Câu thơ: {line.strip()}")

📋 Đọc Thành Danh Sách​

# Biến mỗi dòng thành một phần tử trong list
with open('student_list.txt', 'r', encoding='utf-8') as file:
    student_names = file.readlines()
    
# Xóa bỏ ký tự xuống dòng thừa
clean_student_list = [name.strip() for name in student_names]
print(clean_student_list)

✍️ Viết File - Như Viết Nhật Ký​

📝 Ghi Đè Hoàn Toàn (Viết Lại Từ Đầu)​

# Tạo file mới hoặc xóa hết nội dung cũ
with open('diary.txt', 'w', encoding='utf-8') as file:
    file.write("Hôm nay tôi học Python!\n")
    file.write("Python thật thú vị!\n")
    file.write("Tôi có thể tạo file rồi! 🎉\n")

📄 Thêm Nội Dung (Viết Tiếp)​

# Viết thêm vào cuối file (không xóa nội dung cũ)
with open('diary.txt', 'a', encoding='utf-8') as file:
    file.write("Ngày mai tôi sẽ học thêm nhiều điều mới!\n")

📊 Ghi Nhiều Dòng Cùng Lúc​

subjects = ["Toán", "Lý", "Hóa", "Sinh", "Văn"]

with open('favorite_subjects.txt', 'w', encoding='utf-8') as file:
    for subject in subjects:
        file.write(f"Môn {subject} rất thú vị!\n")

🛠️ Ví Dụ Thực Tế: Quản Lý Điểm Số​

def save_student_score(student_name, score, subject):
    """Lưu điểm số của học sinh vào file"""
    with open('score_board.txt', 'a', encoding='utf-8') as file:
        file.write(f"{student_name}: {subject} - {score} điểm\n")
    print(f"✅ Đã lưu điểm {score} môn {subject} cho {student_name}")

def view_all_scores():
    """Xem tất cả điểm số đã lưu"""
    try:
        with open('score_board.txt', 'r', encoding='utf-8') as file:
            print("📊 BẢNG ĐIỂM TỔNG HỢP:")
            print("-" * 30)
            for line in file:
                print(line.strip())
    except FileNotFoundError:
        print("❌ Chưa có file điểm nào. Hãy nhập điểm trước!")

# Sử dụng chương trình
save_student_score("An", 9.5, "Toán")
save_student_score("Bình", 8.7, "Lý")
save_student_score("Chi", 9.2, "Hóa")

view_all_scores()

🔥 Ví Dụ Nâng Cao: Todo List Lưu File​

class TodoList:
    def __init__(self, file_name="todo_list.txt"):
        self.file_name = file_name
        self.tasks = self.load_tasks()
    
    def load_tasks(self):
        """Đọc danh sách việc cần làm từ file"""
        try:
            with open(self.file_name, 'r', encoding='utf-8') as file:
                return [task.strip() for task in file.readlines()]
        except FileNotFoundError:
            print("📝 Tạo todo list mới!")
            return []
    
    def save_tasks(self):
        """Lưu danh sách việc vào file"""
        with open(self.file_name, 'w', encoding='utf-8') as file:
            for task in self.tasks:
                file.write(f"{task}\n")
        print("💾 Đã lưu danh sách công việc!")
    
    def add_task(self, task):
        """Thêm việc cần làm"""
        self.tasks.append(f"⭕ {task}")
        self.save_tasks()
        print(f"✅ Đã thêm: {task}")
    
    def complete_task(self, index):
        """Đánh dấu hoàn thành"""
        if 0 <= index < len(self.tasks):
            self.tasks[index] = self.tasks[index].replace("⭕", "✅")
            self.save_tasks()
            print(f"🎉 Hoàn thành: {self.tasks[index]}")
    
    def show_tasks(self):
        """Hiển thị tất cả việc cần làm"""
        print("📋 DANH SÁCH VIỆC CẦN LÀM:")
        print("-" * 40)
        for i, task in enumerate(self.tasks):
            print(f"{i+1}. {task}")

# Sử dụng Todo List với file
todo = TodoList("behitek_tasks.txt")

# Thêm một số việc
todo.add_task("Học Python file handling")
todo.add_task("Viết blog về lập trình")
todo.add_task("Tập thể dục 30 phút")

# Hiển thị danh sách
todo.show_tasks()

# Hoàn thành việc đầu tiên
todo.complete_task(0)
todo.show_tasks()

🚨 Xử Lý Lỗi Thông Minh​

def read_file_safely(file_name):
    """Đọc file một cách an toàn với xử lý lỗi"""
    try:
        with open(file_name, 'r', encoding='utf-8') as file:
            return file.read()
    except FileNotFoundError:
        print(f"❌ Không tìm thấy file: {file_name}")
        return None
    except PermissionError:
        print(f"🚫 Không có quyền đọc file: {file_name}")
        return None
    except UnicodeDecodeError:
        print(f"🔤 File có ký tự lạ, thử encoding khác")
        try:
            with open(file_name, 'r', encoding='utf-16') as file:
                return file.read()
        except:
            print("😵 Không thể đọc file này")
            return None

# Test với file không tồn tại
content = read_file_safely("non_existent_file.txt")
if content:
    print(content)
else:
    print("Không đọc được file")

🎯 Các Chế Độ Mở File Quan Trọng​

Chế độÝ nghĩaGiống như...
'r'Read - Chỉ đọcĐọc sách trong thư viện 📚
'w'Write - Ghi đèViết lại cuốn sổ từ đầu ✏️
'a'Append - Viết thêmViết tiếp vào cuối sổ 📝
'x'Create - Tạo mớiTạo sổ mới (lỗi nếu đã có) ✨
'r+'Read+Write - Đọc và viếtSổ có thể đọc và sửa 📖✏️

🎮 Bài Tập Thực Hành​

🏆 Bài 1: Sổ Ghi Chú Cá Nhân​

Tạo chương trình cho phép:

  • Viết ghi chú hàng ngày
  • Xem lại ghi chú cũ
  • Tìm kiếm ghi chú theo từ khóa

🏆 Bài 2: Quản Lý Thông Tin Học Sinh​

Tạo file lưu trữ:

  • Tên, tuổi, lớp của học sinh
  • Thêm, sửa, xóa thông tin
  • Xuất báo cáo tổng hợp

🏆 Bài 3: Trò Chơi Đoán Từ với File​

  • Đọc danh sách từ từ file
  • Lưu điểm cao nhất vào file
  • Ghi lại lịch sử chơi

🔗 Kiến Thức Liên Quan​

💡 Mẹo Hay Ho​

  1. Luôn dùng with open() - Tự động đóng file
  2. Nhớ encoding='utf-8' - Để đọc tiếng Việt
  3. Kiểm tra file tồn tại - Dùng os.path.exists()
  4. Backup dữ liệu quan trọng - Tạo file sao lưu
  5. Đặt tên file có ý nghĩa - Dễ nhận biết sau này

🎉 Chúc mừng! Bạn đã biết cách làm việc với file rồi! Giờ bạn có thể lưu trữ và quản lý dữ liệu như một lập trình viên thật sự! 🚀

Loading comments...